Trước khi bắt đầu, bạn cần xác định rõ mô hình kinh doanh: bán lẻ truyền thống, cửa hàng tiện lợi hay siêu thị mini. Kế hoạch cần bao gồm: đối tượng khách hàng chính, danh mục sản phẩm phù hợp, ngân sách đầu tư, chi phí vận hành và mục tiêu lợi nhuận theo từng giai đoạn. Đây là bước nền tảng giúp bạn đánh giá khả năng sinh lời và giảm rủi ro trong quá trình vận hành thực tế.
Chi phí khởi điểm sẽ phụ thuộc vào quy mô cửa hàng, mặt bằng, nguồn hàng và thiết bị bán lẻ. Trung bình, một cửa hàng bách hóa nhỏ cần từ 50–100 triệu đồng để khởi động, bao gồm: tiền thuê mặt bằng, mua giá kệ, phần mềm quản lý, hàng tồn kho ban đầu và chi phí pháp lý. Lưu ý, cần dự phòng thêm 20% ngân sách cho những khoản phát sinh trong 3 tháng đầu.
Việc đăng ký hộ kinh doanh cá thể là bước bắt buộc nếu bạn muốn vận hành hợp pháp. Hồ sơ bao gồm: đơn đăng ký, bản sao CMND/CCCD, hợp đồng thuê mặt bằng (nếu có) và các thông tin ngành nghề cụ thể. Ngoài ra, bạn nên tham khảo về các quy định liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm nếu kinh doanh thực phẩm đóng gói.
Lựa chọn nhà cung cấp hàng hóa quyết định đến chất lượng và mức giá bán lẻ. Bạn có thể bắt đầu với các nhà phân phối địa phương, đại lý cấp 1 của các hãng tiêu dùng nhanh như Unilever, P&G, Nestlé… Ngoài ra, tham khảo các chợ đầu mối hoặc sàn thương mại bán buôn (như Satra, Lotte…) giúp bạn có mức chiết khấu tốt hơn nếu lấy số lượng lớn.
Vị trí là yếu tố sống còn. Nên ưu tiên các mặt bằng gần khu dân cư đông đúc, trường học, khu trọ hoặc ngã ba đường. Diện tích lý tưởng cho cửa hàng nhỏ khoảng 20–40m², dễ quan sát, thuận tiện đi lại. Đặc biệt, tránh chọn mặt bằng có tầm nhìn bị che khuất hoặc khu vực có nhiều đối thủ mạnh đã chiếm lĩnh thị phần.
Quy trình mở một cửa hàng tổng hợp có thể chia thành 6 bước: lên ý tưởng – khảo sát thị trường – chọn mặt bằng – hoàn tất thủ tục pháp lý – thiết kế và setup cửa hàng – nhập hàng và khai trương. Mỗi bước đều cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt là giai đoạn khảo sát và định hướng mô hình kinh doanh theo nhu cầu thực tế của khu vực bạn dự định mở.
Tại khu vực nông thôn, việc mở cửa hàng bách hóa cần linh hoạt hơn trong cách chọn mặt hàng và mức giá. Người dân ưu tiên các sản phẩm thiết yếu, giá rẻ, đóng gói đơn giản. Hạn chế nhập hàng cao cấp, cồng kềnh. Bên cạnh đó, nên xây dựng mối quan hệ thân thiện với khách hàng và tận dụng hình thức bán hàng ghi nợ để giữ chân khách lâu dài.
Ngoài vốn đầu tư, bạn cần chuẩn bị kiến thức cơ bản về quản lý tồn kho, kỹ năng sắp xếp hàng hóa, kỹ thuật định giá và xử lý đơn hàng. Đồng thời, hãy học cách giao tiếp với khách hàng, đặc biệt trong môi trường bán lẻ trực tiếp. Chuẩn bị đầy đủ các thiết bị như máy tính tiền, phần mềm bán hàng, camera an ninh sẽ giúp bạn quản lý hiệu quả ngay từ đầu.
Người mới thường gặp khó khăn trong việc chọn sản phẩm phù hợp. Hãy bắt đầu từ các mặt hàng tiêu dùng nhanh như mì gói, dầu ăn, nước mắm, bột giặt, khăn giấy… Ưu tiên số lượng vừa đủ, tránh nhập dàn trải gây tồn kho cao. Quan trọng hơn, hãy học cách theo dõi lãi lỗ, điều chỉnh giá linh hoạt và tạo sự thân thiện để tăng lượng khách hàng quay lại.
Nếu chưa có nhiều vốn, bạn có thể bắt đầu từ mô hình quầy nhỏ lẻ ngay tại nhà. Các bước triển khai gồm: khảo sát nhu cầu quanh khu vực – xác định mặt hàng ưu tiên – thiết kế tủ/kệ gọn gàng – nhập hàng theo khả năng tài chính – mở bán thử nghiệm. Mô hình nhỏ giúp bạn học hỏi từ thực tế và tích lũy kinh nghiệm trước khi mở rộng.
Việc mở rộng danh mục sản phẩm giúp cửa hàng thu hút nhiều đối tượng khách hàng hơn, từ người tiêu dùng phổ thông đến các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Nên phân loại hàng hóa theo nhóm: thực phẩm đóng gói, hóa mỹ phẩm, đồ dùng gia đình, văn phòng phẩm, đồ dùng học sinh… Sự đa dạng tạo cảm giác "có gì cũng có", tăng khả năng khách quay lại thay vì phải đi nhiều nơi khác nhau.
Dù quy mô nhỏ, bạn vẫn có thể tạo ưu thế bằng các chiến lược linh hoạt như giá tốt theo combo, chiết khấu cho khách thân thiết, giao hàng tận nhà trong bán kính gần. Quan trọng hơn, hãy chú trọng vào chất lượng dịch vụ: thái độ thân thiện, phục vụ nhanh, nhớ mặt khách quen. Đây là điểm cộng giúp bạn giữ vững thị phần giữa bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.
Tồn kho cao dễ dẫn đến hàng hết hạn hoặc đọng vốn. Để kiểm soát, hãy chia hàng hóa theo nhóm xoay vòng nhanh/chậm, theo dõi lượng bán thực tế qua phần mềm quản lý hoặc sổ tay thống kê. Mỗi tháng nên có thời điểm kiểm kê toàn bộ để đánh giá tồn thực tế – số liệu bán ra, từ đó điều chỉnh tần suất nhập hàng và tránh mua dư thừa.
Phần mềm không chỉ giúp bạn bán hàng nhanh mà còn theo dõi tồn kho, lãi/lỗ, công nợ khách hàng và hiệu suất từng mặt hàng. Với chi phí chỉ từ vài trăm nghìn mỗi tháng, bạn có thể kiểm soát toàn bộ hoạt động kinh doanh thay vì ghi chép thủ công dễ sai sót. Một số phần mềm phổ biến: KiotViet, Sapo, POS365…
Trong giai đoạn khai trương, bạn nên áp dụng các hình thức như tặng quà cho đơn hàng đầu tiên, giảm giá nhẹ các mặt hàng thiết yếu, phát tờ rơi trong khu dân cư. Ngoài ra, việc kết nối với cộng đồng địa phương, mở sổ nợ cho khách quen, giao hàng linh hoạt sẽ giúp bạn nhanh chóng tạo được uy tín ban đầu và tăng lượng khách tự nhiên qua truyền miệng.
Cửa hàng tổng hợp thường đa dạng về mặt hàng và quy mô linh hoạt, phù hợp với cả nông thôn và khu dân cư. Trong khi đó, cửa hàng tiện lợi lại tập trung vào trải nghiệm nhanh, gọn, hiện đại – nhưng chi phí đầu tư cao hơn. Nếu vốn hạn chế, bạn nên chọn mô hình tổng hợp, sau đó từng bước nâng cấp theo hướng hiện đại hóa để bắt kịp xu hướng.
Để vận hành hiệu quả một siêu thị mini, bạn cần diện tích từ 50–100m², bố trí kệ hàng khoa học, đầu tư hệ thống quản lý chuyên nghiệp và phân khu chức năng rõ ràng (thực phẩm, hóa mỹ phẩm, đồ khô…). Mô hình này phù hợp khu vực đô thị, dân cư đông, và yêu cầu vốn đầu tư từ 300 triệu trở lên. Ưu điểm là tạo được hình ảnh chuyên nghiệp, dễ mở rộng hệ thống.
Nếu bạn có quan hệ tốt với nhà cung cấp và mặt bằng rộng, mô hình đại lý phân phối hàng tiêu dùng sẽ giúp tối ưu chi phí và tăng biên lợi nhuận. Khác với cửa hàng bán lẻ, đại lý tập trung bán sỉ cho các tiệm tạp hóa nhỏ hơn. Tuy nhiên, bạn cần kiểm soát tốt dòng tiền, kho bãi, và vận chuyển hàng hóa để duy trì hiệu quả hoạt động.
Sau khi ổn định hoạt động tại một điểm, bạn nên khảo sát khu vực lân cận để xác định địa điểm mở thêm chi nhánh. Mô hình chuỗi sẽ giúp tối ưu thương hiệu, tiết kiệm chi phí nhập hàng, vận hành. Tuy nhiên, cần chuẩn bị sẵn bộ quy trình hoạt động, nhân sự và hệ thống quản lý tập trung để đảm bảo đồng nhất chất lượng giữa các điểm bán.
Ngoài chất lượng sản phẩm, bí quyết nằm ở việc tạo dựng mối quan hệ thân thiết với khách hàng. Hãy lưu ý sở thích mua sắm, dịp sinh nhật, hay các ưu đãi cá nhân hóa cho khách quen. Đầu tư vào hình ảnh nhận diện (bảng hiệu, bao bì, đồng phục nhân viên…) và duy trì sạch sẽ, trật tự trong không gian bán hàng sẽ giúp bạn giữ chân khách lâu dài mà không cần khuyến mãi liên tục.
Mở cửa hàng bách hóa tổng hợp là bước khởi đầu tiềm năng nếu bạn có định hướng rõ ràng và tư duy phát triển bền vững. Với các kinh nghiệm trong bài viết, bạn sẽ có nền tảng vững chắc để tăng trưởng trong dài hạn.